صندوق های قابل معامله در بورس (Exchange Tradable Fund)
در حال حاضر بسیاری از سرمایه گذاران دارایی خود را در بانک سرمایه گذاری می کنند و با توجه به نرخ سود بانکی اعلام شده به صورت سالانه درصدی را به عنوان بازدهی کسب میکنند. حال ممکن است این بازده معادل ۱۵ درصد و یا ۲۰ درصد باشد. از طرفی زمانی که سرمایه گذار در بانک سرمایه گذاری میکند و قرارداد یک ساله را با بانک منعقد میکند باید حتما یک سال وجه خود را نزد بانک سپرده کند تا بازده مورد نظر را به دست آورد و اگر در زمانی به وجه خود نیاز داشته و قصد گرفتن بخشی از آن را از بانک داشته باشد بازدهی مورد نظر کاهش یافته و به صورت روزانه محاسبه می شود و دیگر از آن بازدهی ۲۰ درصدی ( نرخ بازدهی یک ساله که توسط بانک مرکزی تعیین می شود و ممکن هست هر بار کاهش یا افزایش داشته باشد) خبری نیست و با دریافت وجه سرمایه گذار بازدهی ثابت خود را با برداشت وجه از بانک از دست میدهد.
در حال حاضر صندوق هایی در بازار سرمایه وجود دارد تحت عنوان صندوق های قابل معامله در بورس که خرید و فروش آن همانند سهام است و این صندوق ها دارایی های متنوعی را دارا می باشند و سرمایه گذار در هر زمانی می تواند بخشی از واحد های این صندوق ها را خرید و فروش کند.
برخی از صندوق های قابل معامله در بورس ماهیت درآمد ثابت دارند و برخی نیز ماهیت سهامی دارند. یعنی سرمایه گذار قادر است صندوقی را خریداری کند که به صورت سالانه بازدهی ثابتی را به سرمایه گذار بدهد و یا اینکه در صندوقی سرمایه گذاری کند که ترکیب دارایی های آن در سهام باشد و بازدهی آن مطابق با وضعیت بازار سرمایه تغییر کند یعنی اگر وضعیت بازار سرمایه و سهامی که در پرتفوی آن صندوق است رو به رشد باشد انتظار افزایش قیمت برای آن صندوق وجود دارد ولی برای صندوق هایی که درآمد ثابت هستند تغییرات قیمت سهام موجود در بازار اثر چندانی بر بازدهی این صندوق ها ندارند چون قالب دارایی های صندوق با درآمد ثابت، در اوراق بدهی می باشد که بازدهی ثابتی دارند و به همین دلیل با خرید این صندوق ها ریسکی متوجه سرمایه گذار نمی شود.
مثالی از صندوق های قابل معامله در بورس
یکی از صندوق های قابل معامله در بورس، صندوق امین یکم متعلق به تامین سرمایه امین می باشد. بازدهی این صندوق تقریبا ۲۰ تا ۲۲ درصد به صورت سالانه می باشد که اگر بخواهیم آن را ماهیانه حساب کنیم به بازدهی ۱.۶ تا ۱.۷ درصد در ماه می رسیم. سرمایه گذار در این روش به یکی از دو روش زیر میتواند سود کسب کند.
روش اول:
در حالت اول سرمایه گذار در حالت خوشبینانه در اول ماه صندوق امین یکم را در قیمت ۱۰۰۰ تا ۱۰۰۲ تومان خریداری می کند و تا پایان ماه نیز آن را نگهداری میکند. در پایان ماه بازدهی ۱.۶ درصدی کسب می کند. یعنی اگر سرمایه گذاری ۱۰۰۰ واحد از صندوق قابل معامله امین یکم را خریداری کند در پایان ماه ۱۶۰۰۰ تومان به حسابش واریز می شود. ( این حساب در واقع همان حسابی می باشد که سرمایه گذار هنگام دریافت کد معاملاتی از کارگزاری به آنها معرفی کرده است) حال اگر تعداد واحدها افزایش یابد میزان سود دریافتی نیز به نوبه آن افزایش می یابد. از طرفی اگر سرمایه گذار صندوق امین یکم را وسط ماه ( ۱۵ روز بعد از بازگشایی) خریداری کند و تا پایان ماه نیز نگهداری کند صرف نظر از قیمت خریداری شده، سرمایه گذار در پایان ماه به اندازه ۳۰ روز که این صندوق را نگهداری کرده است بازدهی کسب میکند. یعنی اگر ۱۰۰۰ واحد از صندوق را معادل یک میلیون تومان خریداری کند در انتهای ماه مبلغ ۱۶۰۰۰ تومان به حساب شخص ( با فرض ۱.۶ درصد ماهانه ) واریز می شود.
روش دوم:
در روش دوم سرمایه گذاری که واحد صندوق را به هر قیمتی خریده باشد میتواند در صورت نیاز به اصل پول واحد خود را در روزهای اینده به راحتی به فروش برساند و نیاز خود به پول را تامین کند. به عنوان مثال سرمایه گذاری در ابتدای ماه صندوق امین یکم را به مبلغ ۱۰۰۴ تومان خریده باشد و بعد از گذشت ۱۵ روز احساس کند که به پول خود نیاز دارد. در این حالت سرمایه گذار میتواند واحد صندوق خود را به قیمت روز ( مثلا ۱۰۱۱ تومان) به فروش برساند و به سادگی پول خود را دریافت کند و این نشان میدهد که قابلیت نقد شوندگی صندوق های قابل معامله در بورس بالا می باشد و سهولت در خرید و فروش آن در بازار وجود دارد.
نمونه دیگری از صندوق های قابل معامله در بورس صندوق اعتماد می باشد. فعالیت صندوق به این شکل می باشد که قیمت هر واحد آن دائما در حال افزایش است. به عنوان مثال در صفحه tse مربوط به نماد اعتماد در بورس که جز صندوق های قابل معامله می باشد قیمت این صندوق در تاریخ اول آبان ۱۸۰۲ تومان بوده است که با افزایش قیمت همراه بوده و در تاریخ ۳۰ آبان به ۱۸۲۸ تومان رسیده است. حال اگر بخواهیم بازدهی را حساب کنیم به عدد ۱.۴ درصد در ماه می رسیم که اگر آن را سالانه حساب کنیم چیزی حدود ۱۷.۵ درصد می شود. البته اگر بازدهی این صندوق را از ابتدای سال محاسبه کنیم به بازدهی ۲۲ درصدی نیز میرسیم. یعنی اگر سرمایه گذاری این صندوق را از ابتدای سال خریده باشد و تا پایان سال نگهداری کند بازدهی ۲۲ الی ۲۴ درصدی کسب می کند. معمولا بازدهی هایی صندوق های با درآمد ثابت بر اساس نرخ بازده بدون ریسک تعیین می شود و هر گاه نرخ بازده بدون ریسک (سود بانکی) کاهش یابد نرخ بازدهی این صندوق ها نیز کاهش می یابد.
کارمزد صندوق های قابل معامله در بورس
گاهی اوقات این اشتباه در بین سرمایه گذاران وجود دارد که کارمزد صندوق های قابل معامله در بورس نیز مانند سهام و معادل ۱.۵ درصد می باشد که این نادرست است. کارمزد خرید و فروش صندوق های قابل معامله در بورس به ازای هر یک میلیون تومان حدود ۱۵۰۰ تومان می باشد که حدودا ۷۵۰ تومان آن کارمزد خرید و حدود ۷۵۰ تومان آن کارمزد فروش است. حال اگر سرمایه گذاری با دید نگهداری این صندوق ها آن را خریداری کند کارمزدی که به ازار هر یک میلیون تومان پرداخت می کند حدود ۷۵۰ تومان می باشد.
با توجه به توضیحات داده شده و پتانسل خوب صندوق های قابل معامله برای کسب بازدهی بدون ریسک می توان گفت سرمایه گذارانی که در بازار سرمایه فعالیت می کنند می توانند با توجه به شرایط اقدام به خرید این صندوق ها در بازار کنند. بدین صورت که سرمایه گذاران بخشی از پول خود را که قصد دارند بازدهی ثابت و بدون ریسکی داشته باشد را در این اوراق سرمایه گذارانی کنند که با توجه به دلایل گفته شده دارای مزایای بیشتری نسبت به بانک می باشد و یا سرمایه گذارانی هستند که به عنوان مثال قصد دارند ۵ میلیون در بازار سرمایه سرمایه گذاری کنند. در این حالت ممکن است به مدت ۱ ماه هیچ سهمی برای خرید مد نظر نباشد. در این حالت سرمایه گذاران می تواندد اوراق قابل معامله را خریداری کنند و در مدت زمان ۱ ماه بازدهی خود را کسب کنند حال اگر در این میان سهمی دارای شرایط مورد نظر برای خرید بود میتوانند به راحتی این صندوق ها را فروخته و از فردای آن روز سهم مورد نظر را خریداری کنند و به این ترتیب نگران هزینه فرصت از دست رفته نباشند و بازدهی معادل سود بانکی و یا حتی بیشتر را کسب کنند که خود نوعی جا به جایی سرمایه گذاری می باشد.
با توجه به مقاله فوق میتوان به این نتیجه رسید که سرمایه گذاری در صندوق های قابل معامله به مراتب مناسب تر از سود بانکی می باشد که سرمایه گذاران باید آن را در اولویت سرمایه گذاری قرار دهند.
