ساز و کار اسناد خزانه اسلامی

اسنادخزانه اسلامی : ابزار کاهش ریسک سرمایه گذاری

اسناد خزانه اسلامی یکی از اوراق های با درآمد ثابت می باشد که توسط دولت و به نفع پیمانکاران که از دولت طلبکار هستند منتشر می شود.در حال حاضر بسیاری از سرمایه گذاران دارایی خود را در بانک سرمایه گذاری می کنند و با توجه به نرخ سود بانکی اعلام شده به صورت سالانه درصدی را به عنوان بازدهی کسب می‌کنند. حال ممکن است این بازده معادل ۱۵ درصد و یا ۲۰ درصد باشد.

از طرفی زمانی که سرمایه گذار در بانک سرمایه گذاری می‌کند و قرارداد یک ساله را با بانک منعقد میکند باید حتما یک سال وجه خود را نزد بانک سپرده کند تا بازده مورد نظر را به دست آورد و اگر در زمانی به وجه خود نیاز داشته و قصد گرفتن بخشی از آن را از بانک داشته باشد بازدهی مورد نظر کاهش یافته و به صورت روزانه محاسبه می شود و دیگر از آن بازدهی ۲۰ درصدی ( نرخ بازدهی یک ساله که توسط بانک مرکزی تعیین می شود و ممکن هست هر بار کاهش یا افزایش داشته باشد) خبری نیست و با دریافت وجه سرمایه گذار بازدهی ثابت خود را با برداشت وجه از بانک از دست می‌دهد. در این نوشتار قصد داریم در خصوص اسناد خزانه اسلامی و ساختار این اوراق در بازار صحبت کنیم.

 

 

تعریف اسناد خزانه اسلامی

اسناد خزانه اسلامی، در زمره اوراق بهادار بانام هستند که بیانگر تعهد دولت‌ها به بازپرداخت مبلغ اسمی آنها در آینده است به بیان دیگر و به طور ساده اسناد خزانه را میتوان اینگونه تعریف کرد: فرض کنید پیمانکاری در یک زمینه برای دولت کاری انجام داده است و از دولت طلبکار است. دولت نیز به جای بدهی خود اسنادی را در اختیار پیمانکار قرار می‌دهد که دارای سررسید مشخصی می باشد و پیمانکار وجه خود را در سررسید دریافت می‌کند. حال پیمانکار می تواند این اسناد را در بازار ابزارنوین مالی فرابورس به فروش برساند.

اسناد خزانه در حال حاضر با نماد اخزا در بازار ابزارنوین فرابورس عرض می شود که هر کدام دارای تاریخ سر رسید می باشد. شکل زیر اوراق اخزا را در صفحه tsetmc.com نشان میدهد.

 

سازو کار اوراق اسناد خزانه اسلامی به این صورت می باشد که خریدار در زمان انتشار این اوراق را به قیمتی کمتر از قیمت اسمی خریداری می کند. سپس در زمان سررسید اخزا می تواند آن را به قیمت اسمی به فروش برساند و از این طریق سود بدست بیاورد.پس همانطور که مشخص است این اوراق سود پرداختی دوره ای ندارند، بلکه سودی که شما بدست می آورید ناشی از اختلاف قیمت در زمان خرید و زمان سررسید اوراق است.همچنین سررسید این اوراق کمتر از یکسال است.

به عنوان مثال شکل بالا اسناد خزانه اسلامی با سررسید ۱۳۹۷/۰۷/۱۰ را نشان میدهد. تاریخ ذکر شده تاریخ سررسید این اخزا می باشد. قیمت این اوراق با توجه به عرضه و تقاضای بازار به دست می آید. فرض کنید خریداری اسناد خزانه را با قیمت ۹۵۲۰۰ تومان ( ۱ مرداد) خریداری کند. از آنجایی که سرمایه گذار در تاریخ سررسید ۱۰۰۰۰۰ تومان دریافت میکند بنابراین سود حاصل از سرمایه گذاری این شخص به صورت زیر به دست می آید.

همانطور که در شکل نشان داده شده است سرمایه گذار با خرید اسناد خزانه در تاریخ ۱ مرداد و نگهداری ان تا سررسید حدود ۵.۰۴ درصد بازدهی کسب میکند. حال باید این بازدهی را با بازدهی سرمایه گذاری در سایر اوراق بدهی مانند بانک مقایسه کند. تاریخ سر رسید اوراق ۱۰ مهر می باشد و سرمایه گذار نیز این اوراق را در تاریخ ۱ مرداد خریداری کرده است. مدت زمان بین این دو تاریخ حدود ۷۲ روز می باشد و اگر سرمایه گذاری پول خود را با بازدهی ۲۰ درصد سالانه در بانک سرمایه گذاری کند بازده سرمایه گذاریش حدود ۳.۸% در بازه ۷۲ روز خواهد بود ( بازدهی ماهانه سرمایه گذاری در بانک حدود ۱.۶۶% می باشد که آن را بر ۳۱ روز تقسیم میکنیم تا بازدهی روزانه آن بدست اید و سپس بازدهی بدست آمده را در ۷۲ روز ضرب می کنیم) و این نشان می‌دهد که بازدهی سرمایه گذاری در این اوراق (۵.۰۴%) بالاتر خواهد بود. البته این نکته را نیز باید مد نظر داشت که با خرید اسناد خزانه اصل پول + سود آن در سررسید دریافت می شود که مجموعا ۱۰۰۰۰۰ تومان می باشد.

اکسل مربوط به محاسبه سود و زیان اسناد خزانه نیز در سایت فرابورس ایران موجود می باشد.

 

آیا اسناد خزانه اسلامی دارای ریسک است

بزرگترین دغدغه فعالان بازار سرمایه درخصوص اسناد خزانه اسلامی، عدم ایفای تعهدات دولت در زمان سررسید است. برای رفع این نگرانی، دولت به این بدهی اولویتی هم‌ردیف حقوق و مزایای کارکنان خود داده و به عنوان بدهی ممتاز دولت در نظر گرفته می‌شود. خزانه‌داری کل کشور نیز موظف است پرداخت مبلغ اسمی اسناد خزانه اسلامی را در سررسید اوراق تعهد کند. این تعهدنامه به امضای وزیر امور اقتصادی و دارایی رسیده است از این رو اسناد خزانه اسلامی ریسک نکول نخواهند داشت.

 

تفاوت اسناد خزانه با سایر اوراق بهادار

 

 

مبلغ ۱۰۰۰۰۰ تومان در زمان سر رسید چگونه پرداخت می شود

در سررسید اسناد خزانه اسلامی، خزانه‌داری مبلغ اسمی اوراق را به حسابی نزد بانک عامل واریز می‌کند. پس از آن شرکت سپرده‌گذاری مرکزی اوراق بهادار و تسویه وجوه، مبلغ اسمی را به شماره حساب بانکی دارندگان اوراق واریز خواهد کرد بنابراین اعلام شماره حساب و شبای بانکی دارندگان اوراق به کارگزار ضروری است. بنابراین با توجه به توضیحات داده شده هر سرمایه گذاری قادر است اسناد خزانه را در بازار خرید و فروش کند.

 

منبع: وب سایت آموزش بورس مهدی افضلیان